A PATH TO QUANTUM COMMUNICATION

คุณจรีพร จารุกรสกุล

ประธานคณะกรรมการบริหารและประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่ม

บริษัท ดับบลิวเอชเอ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน)

ในยุคที่ข้อมูลเป็นทรัพยากรอันล้ำค่า การปกป้องและรักษาความปลอดภัยของข้อมูลเป็นเรื่องที่ไม่อาจละเลย เทคโนโลยี Quantum Communication หรือการสื่อสารเชิงควอนตัมจึงถูกพัฒนาขึ้นเพื่อตอบโจทย์ความปลอดภัยระดับสูง ด้วยหลักการของฟิสิกส์ควอนตัมที่ทำให้ข้อมูลไม่สามารถถูกลอกเลียน ดัดแปลง หรือดักฟังได้โดยไม่ทิ้งร่องรอย ทำให้การส่งข้อมูลผ่านระบบควอนตัมกลายเป็นวิธีการสื่อสารที่ปลอดภัยที่สุดในอนาคต

หัวใจสำคัญของการสื่อสารเชิงควอนตัมคือ Quantum Key Distribution (QKD) หรือ การสร้างและแลกเปลี่ยนกุญแจลับระหว่างผู้ส่งสารและผู้รับสารผ่านอนุภาคควอนตัม เช่น โฟตอนซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษอย่างสถานะซ้อนทับ (Superposition) ที่อนุภาคสามารถอยู่ในสถานะทั้ง 0 และ 1 พร้อมกันได้ หรือสถานะพัวพันเชิงควอนตัม (Entanglement) ที่อนุภาคสองตัวจะมีความเชื่อมโยงกันอย่างแนบแน่นจนทำให้การเปลี่ยนแปลงของตัวหนึ่งจะส่งผลต่ออีกตัวหนึ่งในทันที ด้วยความสามารถนี้จึงช่วยให้สามารถสร้างรหัสลับที่ตรวจจับการแทรกแซงได้อย่างรวดเร็ว หากมีผู้พยายามดักฟังหรือรบกวนการส่งข้อมูล สถานะควอนตัมจะเปลี่ยนไปโดยพลัน ทำให้ทั้งผู้ส่งและผู้รับสามารถตรวจจับและยุติการสื่อสารได้ก่อนที่ข้อมูลจะรั่วไหล

ด้วยความปลอดภัยที่เหนือกว่า Quantum Communication จึงกำลังได้รับความสนใจอย่างมาก โดยเฉพาะภาคส่วนที่ต้องการความมั่นคงและความปลอดภัยระดับสูง เช่น ระบบธนาคารระหว่างประเทศ ระบบควบคุมดาวเทียม ระบบเชื่อมต่อระหว่างศูนย์ข้อมูลระดับโลก ฯลฯ และท่ามกลางสถานการณ์ที่ภัยคุกคามทางไซเบอร์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง หลายประเทศต่างเร่งลงทุนในการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายควอนตัม (Quantum Networks) อย่างจริงจัง อาทิ ประเทศจีนที่สร้างเครือข่ายสื่อสารควอนตัมภาคพื้นดินที่ยาวที่สุดในโลกได้สำเร็จ แม้ปัจจุบันจะยังจำกัดการใช้งานอยู่ในหน่วยงานรัฐ แต่ก็มีแนวโน้มขยายสู่ภาคธุรกิจเช่นกัน ขณะที่สหรัฐฯ ได้พัฒนาเครือข่ายทดลอง พร้อมกำหนดมาตรฐาน Post-Quantum Cryptography (PQC) ผ่าน NIST ซึ่งเริ่มใช้งานจริงตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2024 รวมถึงโครงการร่วมระหว่าง NASA กับบริษัท Quantum Computing Inc. ที่มุ่งใช้ Quantum Communication ในการถ่ายทอดภาพถ่ายจากอวกาศอีกด้วย

แม้ Quantum Communication อาจฟังดูเป็นเรื่องซับซ้อนและไกลตัว แต่เทคโนโลยีนี้กำลังถูกนำมาใช้ในภาคธุรกิจมากขึ้น โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมการเงิน เทคโนโลยี และโทรคมนาคม ซึ่งให้ความสำคัญกับการยกระดับความปลอดภัยของระบบสื่อสารและการปกป้องข้อมูล ตัวอย่างเช่น บริษัท IBM ที่ร่วมมือกับ Vodafone พัฒนาเครือข่าย IBM Quantum Network เพื่อพัฒนาระบบเข้ารหัสที่สามารถต้านทานการโจมตีจากคอมพิวเตอร์ควอนตัมด้วยกันได้ หรือ China Telecom Quantum Group ที่สร้างเครือข่ายควอนตัมครอบคลุมกว่า 1,000 กิโลเมตร พร้อมสาธิตการใช้งานเชิงพาณิชย์ได้สำเร็จแล้ว อีกทั้งยังมีความก้าวหน้าจากบริษัท Toshiba ที่พัฒนาเทคโนโลยีสื่อสารควอนตัมที่ทำให้เทคโนโลยี Quantum Communication สามารถทำงานร่วมกับโครงสร้างพื้นฐานด้านโทรคมนาคมที่มีอยู่เดิมได้ โดยไม่จำเป็นต้องติดตั้งระบบทำความเย็นที่ซับซ้อนเพิ่มเติม เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม Quantum Communication ยังเผชิญกับความท้าทายหลายประการ ไม่ว่าจะเป็นข้อจำกัดด้านระยะทางในการส่งข้อมูล ความซับซ้อนของระบบ และต้นทุนที่ยังค่อนข้างสูงเมื่อเทียบกับเทคโนโลยีทั่วไป การพัฒนาเทคโนโลยีนี้ให้สามารถใช้งานได้อย่างแพร่หลายจึงต้องอาศัยการขับเคลื่อนร่วมกันทั้งในมิติของเทคโนโลยี วิศวกรรม การกำหนดนโยบายไปพร้อม ๆ กัน ถึงแม้เทคโนโลยีจะยังอยู่ระหว่างการพัฒนา แต่แนวโน้มการนำมาใช้งานจริงก็เริ่มชัดเจนขึ้นเรื่อย ๆ โดยเทคโนโลยีนี้ไม่เพียงตอบโจทย์ด้านความปลอดภัยที่เหนือกว่าระบบเดิมเท่านั้น แต่เป็นอีกก้าวสำคัญของการสร้างระบบการสื่อสารที่โปร่งใส ปลอดภัย และเชื่อถือได้ หากเราสามารถก้าวข้ามข้อจำกัดต่าง ๆ ไปได้ Quantum Communication อาจกลายเป็นมาตรฐานใหม่ของการสื่อสารในระดับโลกในอีกไม่ช้า